Wie als docent stappen wil zetten met het vak dierverzorging, doet er slim aan het oor te luisteren te leggen bij Claudia Steenis en Bas Wansink. Beiden hebben uitgebreide praktijkervaring in hun eigen scholen. Daarnaast zijn ze als docententrainer en examinator actief voor SVA.
Het eerste wat opvalt is dat Claudia (praktijkschool De Baander in Amersfoort) en Bas (praktijkschool Symbion in Didam) met groot gemak voorbeelden uit hun mouw schudden van leerlingen die ontdekten dat werken met dieren zoveel meer is dan ‘konijnen en geiten knuffelen’. Want dat is een toch het beeld dat nog veel te vaak rond werken met dieren hangt. Ook in het praktijkonderwijs en het VSO. Bas: “Dierverzorging is een geweldig vak. Het is tof om te merken dat leerlingen die handelingsverlegen zijn stappen zetten. Mijn insteek is: je moet de leerling helpen en instructie geven, maar je moet ze het vooral niet uit handen nemen. Ze kunnen het gewoon. Tuurlijk kan er iets wel eens iets misgaan. Zoals bij het nagels knippen van een konijn. Maar als het goed gaat, zie je leerlingen groeien en zie je ze trots zijn.”
Een echte droom
Werken in de dierenverzorging is binnen het aanbod aan praktijkvakken eigenlijk een categorie op zich. De interactie tussen mens en dier en de verzorging van bijvoorbeeld geiten, konijnen,
schapen, pony’s en reptielen is door de aard van het vak een hele andere uitdaging voor de leerling dan pakweg werken in de logistiek of in de winkel. Claudia, die tientallen jaren ervaring heeft als vakdocent dierverzorging: “Als je kiest voor werken met dieren moet je niet bang zijn voor vieze handen. Voor sommige leerlingen is dierverzorging een echte droom. Bij ons op school, we hebben ongeveer 250 leerlingen, volgt ongeveer de helft het vak dierverzorging. We hebben een mooi netwerk aan stagebedrijven. Sommige leerlingen komen uit de hele regio speciaal naar onze school vanwege dat vak. Ik weet dat landelijk gezien de banen niet voor het oprapen liggen, maar ik zeg altijd: het vak is een middel. Je ziet vaak dat leerlingen die dierverzorging doen relevante vaardigheden opbouwen die ook in andere uitstroomrichtingen van pas komen, zoals bij werken in het groen. Of ze stromen door naar het mbo, richting dierverzorging of veeteelt. We hebben als De Baander een goede samenwerking met Aeres Barneveld. Een heel klein deel van de leerlingen die bij ons dierverzorging doen, gaat verder in arbeidsmatige dagbesteding, op bijvoorbeeld zorgboerderijen.”
Pioniers
Wat Claudia en Bas met elkaar gemeen hebben: beiden zijn ooit gestart als pioniers en weten wat het is om nieuwe wegen te graven. Dat het opzetten van het praktijkvak dierverzorging geen abc’tje is willen ze echter niet onder de mat schuiven. Zelf is Bas sinds enkele maanden werkzaam op Symbion als mentor en stagebegeleider in verschillende uitstroomrichtingen. Verder wil hij als projectleider “een ‘boost” gaan geven aan het praktijkvak Groen. Eerder was Bas 15 jaar docent dierverzorging op Werkenrode, een vso-school in Groesbeek. “Toen ik in 2000 begon was er nog niets op dit vlak. Ik was beginnend docent dierenverzorging en stond in feite met lage handen. Met een clubje docenten uit het hele land zijn we toen onder leiding van SVA/KPC Groep begonnen een leerlijn te ontwikkelen voor werken met dieren en een certificeringsboek. Zo heb ik ook Claudia leren kennen. Ik vind dat vanuit de samenwerking tussen docenten dierverzorging en SVA een hele mooie landelijke opleiding is neergezet compleet met certificeringen. Met heel concrete handvatten voor docenten die met dit vak willen gaan starten en het hun leerlingen willen aanleren. Ik denk uniek voor het praktijkonderwijs en het VSO.”
Stagebedrijven
Bas en Claudia verzorgen samen de SVA-docentenopleiding werken in de dierenverzorging. Dit voorjaar vindt een nieuwe editie plaats. Daarnaast zijn beiden ook actief als examinator Werken met dieren. Daarbij komen ze op heel uiteenlopende stageplekken: zorgboerderijen, geitenboerderijen, hondenpensions, dierenspeciaalzaken maar ook soms in een heuse dierentuin. Claudia: “Wat me opvalt is het enorme enthousiasme van docenten. Ook zie ik dat sommige scholen heel innovatief zijn en wegen vinden om de samenwerking aan te gaan met bijvoorbeeld kinderboerderijen. Dierverzorging leer je in de echte wereld.”
Servet ontgroeid
Haar eigen school, de Baander in Amersfoort, vormt het bewijs dat het praktijkvak dierverzorging het spreekwoordelijke servet al lang is ontgroeid. Claudia raakt nauwelijks uitgesproken over de ontwikkeling die ‘haar’ praktijkschool doormaakte op dit vlak. “Ooit was dierverzorging bij ons deels een kwestie van ‘liefdewerk, oud papier’. In eigen tijd zorgden we als docenten voor het onderhoud en het voeren van dieren in weekenden en in vakanties. Soms hielp een ouder mee. Er is nu een professionele basis. Het beheer en onderhoud bij ons is allemaal uitbesteed aan een ZZP’er die is opgeleid in de dierverzorging. Onze schoolboerderij is tegelijkertijd ook een buurtboerderij die ook toegankelijk is voor andere scholen en voor rondleidingen. We hebben heel veel verschillende dieren, ook siervogels en reptielen. En een rijbak voor pony’s. Onze leerlingen gaan met de dieren ook naar bejaardenhuizen en naar kinderdagverblijven.”
Sleutelwoord: omdenken
Opzetten van dierverzorging binnen je school. Sleutelwoord is omdenken, concludeert Bas aan het einde van het gesprek. Als je dat in je achterhoofd houdt is veel mogelijk, meent hij. “Werken met dieren is net als werken in het groen echt een buitenvak. Leerlingen vinden het, zo is mijn ervaring, heerlijk om vrijheid te krijgen. Je moet omdenken als je werken met dieren een plek wilt gaan geven in het aanbod van je school. Je moet denken in oplossingen en ondernemend en creatief zijn. Dat is denk ik wel een voorwaarde. Je moet letterlijk de boer op en verbindingen maken met bedrijven en organisaties die zich met dieren bezighouden. Maar als leerlingen die bijvoorbeeld nogal in zichzelf zijn gekeerd kunnen opbloeien in een setting met dieren is dat veel waard. Daar gaat het uiteindelijk om. Voor de inhoudelijke handvatten kunnen wij zorgen in de docententraining. We helpen je graag op gang.”